اولین و ساده ترین مجتمع های خدماتی رفاهی که می توان به آن ها اشاره کرد، با عنوان چاپار خانه ها دایر بودند. این مکان ها که امروزه با گسترش بسیار بیش تر و عظیم تری بنا شده اند، نام مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی برای خود گرفته اند. اما چاپار خانه ها در گذشته به گونه ای بودند که، اخبار و اطلاعات کافی را از طرق پیک های حکومتی می دادند. اما پس از گذشتن زمان، چاپارخانه ها تبدیل به کاروان سراهایی شدند؛ که امروزه به آن ها مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی می گویند. کاروان سرا ها تبدیل به محل هایی شدند که، افراد و کاروان ها در زمان عزیمت از شهری به شهر دیگر در آن محل توقف و استراحت می کردند. البته می توان به این نکته نیز اشاره کرد که، با مرور زمان کاروان سرا ها در زمان صفویه رشد کردند. این تلقی و رشد تا به امروز ادامه دار بوده است، که تبدیل به مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی برای استراحت مسافران شده اند.
آیا طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی دارای اهمیت زیادی است؟ چرا؟
طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا این مجتمع ها باید به گونه ای طراحی و ساخته شوند، تا بتوانند پاسخگوی تمامی نیاز های افراد و مسافرین باشند. بدین ترتیب اگر طراحی مناسبی در رابطه با مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی نباشد، نمی تواند آن را تبدیل به مجتمعی کامل کند. به همین دلیل وجود نواقص در طراحی و ساخت این گونه مجتمع ها، می تواند باعث کاهش مسافران و مراجعه کنندگان شود. اگر بخواهیم از زاویه دیگری به این مجتمع ها نگاه کنیم، بی شک می توانیم بگوییم که؛ مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی برای تامین رفاه مسافران طراحی و ساخته شده اند، اما از طرفی هم مراجعه افراد به این مکان ها می تواند به هزینه ها کمک کند و نوعی درآمد اقتصادی باشد، چرا که جاده ها از زمان های پیشین تا به حال از اهمیت زیادی برخوردار بودند و رفت و آمد زیادی در آن ها وجود داشت. به همین دلیل اگر طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی کامل نباشد، افراد و مسافران کم تری به آن مکان ها مراجعه می کنند و در نتیجه درآمدی که از این نواحی کسب می شوند، کاهش پیدا می کنند.
اما در مقابل اگر طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی، کامل و بدون نقص باشد، علاوه بر این که می تواند مسافران زیادی جذب کند، این قابلیت را نیز دارد که خدمات گسترده ای به آن ها ارائه دهد تا رضایت کافی برای استراحت در آن مکان را داشته باشند.
معیار ها و نکاتی که در ساخت و طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی باید مورد توجه قرار گیرد:
طبق مطالب گفته شده در مقاله، برای این که یک مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی بتواند کامل و بدون نقص باشد، باید برخی نکات و معیار ها را در طراحی آن ها مورد توجه قرار داد:
- معیار فرهنگی اجتماعی: باید در هنگام ساختن مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی، حتما مکانی برای استقرار پلیس وجود داشته باشد. وجود پلیس در این مکان ها می تواند کیفیت خدمات را افزایش دهد و اطمینان زیادی برای مسافران به ارمغان بیاورد.
- معیار اقتصادی: اولین نکته ای که در این قسمت باید به آن دقت شود، این است که حتما باید فاصله این مجتمع با مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی قبل و بعد خود مورد توجه قرار بگیرد. همچنین این مکان ها باید به گونه ای باشند که بتوانند نیاز افراد را بر طرف کنند. برای مثال: یک مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی، باید شامل سرویس بهداشتی، پمپ بنزین، مسجد، رستوران و…. باشد. گزینه دیگر این که، حتما باید مکان مناسبی برای ساخت این مجتمع ها انتخاب شوند. به طور کلی باید مکان ها و جاده هایی باشند که رفت و آمد در آن ها گسترده است و وجود دارد. زیرا اگر در مناطق کم تردد باشند، به رشد اقتصادی کمک نمی کنند.
- معیار زیست محیطی: ساخت و طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی باید به گونه ای باشد که کم ترین آسیب را به محیط طبیعی برساند. یعنی احداث آن ها باید در محلی باشد که به قوانین طبیعت احترام بگذارد. برای مثال: در ساخت این مجتمع ها باید به حریم رودخانه های نزدیک توجه کرد. یا به گونه ای باشند تا آسیبی به آب های زیر زمینی وارد نکنند.
- معیار عینی و بصری: منظور از این معیار این است که، در گزینه اول باید توجه داشت تا مجتمع ها در مکان هایی بنا شوند که، زیبایی بصری داشته باشند. یعنی در مکان هایی که برای مردم خوشایند نیست احداث نشوند. برای مثال: از ساخت مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در نزدیکی گورستان ها، مکان های دفن زباله و مکان های صنعتی پرهیز شود. همچنین وجود تابلو های مناسب در نزدیکی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی می تواند مسافران بیش تری را جذب کند و آن مکان را مورد توجه افراد قرار دهد.
خدماتی که در مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی به افراد ارائه داده می شود:
- جایگاه های سوخت
- سرویس های بهداشتی
- تعمیرگاه ها
- رستوران ها
- پارکینگ های خودرو
- خدمات فروشگاهی، سوپرمارکت
- خدمات اقامتی و…
از جمله هدف هایی که برای ساخت و طراحی مجتمع خدماتی رفاهی وجود دارد:
مهم ترین هدف برای تاسیس مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی، تامین کردن رفاه افراد و مسافرانی است که از آن محل گذر می کنند. برای مثال: اگر فرد از رانندگی خسته شود، می تواند در این مجتمع ها به استراحت بپردازد و فعالیت های مهم خود مانند: بنزین زدن، خواب و … را انجام دهد. در این صورت است که ایمنی در جاده ها افزایش پیدا می کند و آمار مرگ و میر و تصادفات کاهش پیدا می کند. البته در مقابل، دولت نیز توجه ویژه ای به مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی شده است، که این نیز نمایان گر آن است که این مجتمع ها دارای اهمیت ویژه ای هستند.
آیا الگوهای طراحی مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی در همه مکان ها یکی است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که خیر تمام الگوهای ساخت این مجتمع ها در همه جا یکی نیست و با توجه به برخی نکات متفاوت است.
برای مثال: در کشور عربستان صعودی، مجتمع خدماتی رفاهی اغلب برای مسافران خارجی و زیارت کنندگان ساخته می شوند. یا این که در برخی کشور ها، علاوه بر خدمات رفاهی برخی خدمات مانند: گردشگری و… در قالب این مجتمع ها وجود دارند. به طور مثال: در کشور کانادا اهمیت زیادی به گردشگری داده می شود و سعی می کنند علاوه بر ساخت مجتمع ها از محیط طبیعت اطراف نیز بهره کافی را ببرند.
بدون دیدگاه