امروزه گردشگری نقش مهمی در درآمدزایی و بهره وری بیشتر در جامعه دارد. یکی از نیازهای اصلی صنعت گردشگری، مجتمعهای خدماتی بین راهی هستند. از زمانهای قدیم، ایرانیان علاوه بر ساختن راه به امکانات و تاسیسات بین راهی نیز توجه میکردند، زیرا سفر در مسیرهای بین شهری، بدون داشتن امکانات و خدمات مناسب امکان ندارد. هرچه وسعت این مسیرها بیشتر شود، امکانات و خدمات بیشتری هم نیاز خواهد بود. در این مسیرها علاوه بر تاسیس کاروانسرا، به دنبال مجتمع هایی بودند که در کنار جادههای طولانی جهت رفاه مسافران، خدمات رفاهی مورد نیاز آنها هم ارائه دهند.
ضرورت و اهمیت مجتمع های خدماتی بین راهی
در چند سال اخیر، احداث مجتمع خدماتی بین راهی برای افزایش رفاه مسافران و گردشگران و همچنین ساماندهی بهتر خدمات بین راهی، افزایش پیدا کرده است. مجتمعهای خدماتی بین راهی، قابلیتهای بالقوه بسیار زیادی دارند که با در نظر گرفتن آنها میتوان به اهداف بزرگتری مانند توسعه منطقهای دست پیدا کرد. این مجتمعها میتوانند خدمات مختلفی براساس نیاز مسافران و گردشگران ارائه دهند که فرصت اشتغالزایی را بوجود میآورد و از نظر اقتصادی برای آن منطقه بسیار موثر است.
ضرورت احداث مجتمعهای خدماتی بین راهی، ایجاد رفاه و ارائه خدمات برای مسافران و گردشگران است، زیرا اگر این مجتمعها وجود نداشته باشند، مسافرت در این مسیرها عملا غیر ممکن خواهد بود. خدماتی مثل جایگاه سوخت، هایپر مارکت، رستوران و تعمیرگاه که در این مجتمعها ارائه میشوند، از خدماتی هستند که در هنگام بروز مشکل در مسیر، نجاتدهنده مسافران هستند. حتما تا کنون هنگام سفر به یکی از این مجتمعهای خدماتی بین راهی مراجعه کردهاید و خودتان از اهمیت احداث این مجتمعها آگاهی دارید. همچنین برحسب نیاز مسافران خدمات جدیدتری نیز میتواند به خدمات مجتمعهای بین راهی اضافه شود.
بررسی سوابق تاریخی و جهانی مجتمعهای خدماتی بین راهی، نشان میدهد که هدف از احداث مجتمعهای بین راهی فراتر از فقط خدمات رسانی به مسافران و گردشگران است. از دیدگاه برنامهریزی شهری و منطقهای، میتوان از پتانسیل این مجتمعها برای اهدافی مثل توسعه آن منطقه استفاده کرد. به همین منظور ابعاد مختلف مجتمعهای خدماتی بین راهی را باید مدنظر قرار داد تا قابلیتهای این مجتمعها بهتر مشخص شود.
بعد اقتصادی
احداث مجتمعهای خدماتی بین راهی، نقش مهمی در اقتصاد آن منطقه ایفا میکند. از نظر بعد اقتصادی احداث مجتمعهای خدماتی بین راهی، موارد زیر از بارزترین نقش‌های این مجتمعها هستند.
- اشتغال زایی و خلق فرصت های جدید شغلی
- کاهش هزینهها
- ایجاد عدالت و توازن در منطقه
- کمک به تقویت گردشگری در آن منطقه
- افزایش رقابت
- صرفهجویی در مقیاسهای وسیع
- محرومیت زدایی
- کاستن از حوادث جادهای
بعد بازرگانی
از نظر بعد بازرگانی، مجتمعهای خدماتی بین راهی با آسان کردن امر مسافرت بین شهری، باعث گسترش دامنه بازارهای تجاری و کمک به افزایش حمل و نقل بارها به شیوهای سادهتر، خواهند شد. مجموعه ابعاد اقتصادی و بازرگانی احداث مجتمعهای خدماتی بین راهی، با ایجاد فرصتهای مختلف، در رشد و توسعه آن منطقه نقش بزرگی خواهند داشت.
بعد اجتماعی
مجتمعهای خدماتی بین راهی از طریق تسهیل کردن سفر، میتوانند باعث تقویت ارزشهای اجتماعی شوند. به عنوان مثال، از نتایج مثبت احداث این مجتمعها میتوان به پیوستگی بیشتر ساکنان مناطق با سایر افراد، بزرگتر شدن واحدهای اجتماعی، همگرایی اجتماعی، کمتر شدن آمار جرائم و تخلفات قانونی، اشاره کرد.
بنابراین احداث این مجتمعها علاوه بر بعد اقتصادی، نقش‌های مهمی در ابعاد دیگر هم دارند که نمیتوان آنها را نادیده گرفت. هر کدام از این نقشها به تنهایی آنقدر اهمیت دارند که میتوانند دلیلی برای احداث این مجتمعها باشند.
بعد سیاسی
از بعد سیاسی، احداث این مجتمعها باعث گسترش قدرت آن منطقه، ایجاد ثبات سیاسی و افزایش نظارت دولتی میشود که قبل از احداث آنها میتواند مورد توجه قرار بگیرد و حکومت مرکزی را مجاب به احداث این مجتمعها کند.
بعد فرهنگی
از سوی دیگر، احداث مجتمعهای خدماتی بین راهی، مزایای فرهنگی قابل توجهی نیز دارد. احداث این مجتمعها، علاوه بر فراهم کردن زمینه برای رشد استعدادها، عاملی در جهت تقویت آموزش همگانی، تغییر نگرش مسافران و ساکنان منطقه نسبت به کار، تبادل و تعامل فرهنگی، رشد فرهنگی اجتماعی، استفاده بهینه از اوقات فراغت و همچنین تبلیغ مسائل فرهنگی و مذهبی، به شمار میرود.
بعد نظامی
مجتمعهای خدماتی بین راهی از بعد نظامی نیز اهمیت بسیار زیادی دارند. این مجتمعها در زمان دفاع از کشور، نقش بسیار بزرگی دارند و با تغییر عملکرد، میتوانند به پادگان، پایگاه نظامی یا مرکز پشتیبانی تبدیل شوند که مکانی برای درمان مجروحان جنگی، نگهداری از مهمات و آذوقه یا حتی مکانی برای ارائه خدمات به سربازان عازم یا برگشته از مناطق جنگی هستند. مجتمعهایی که در مناطق مرزی قرار دارند، از نظر بعد نظامی دارای اهمیت بیشتری هستند.
بعد زیست محیطی
از نظر ملاحظات زیست محیطی نیز، این مجتمعها مزایایی دارند. اگرچه عموم مردم بر این باورند که مجتمعهای خدماتی بین راهی یک عامل بر هم زننده محیط زیست هستند، اما این مجتمعها نقش قابل توجهی در کاهش آسیبهای وارده به محیط زیست دارند.
مهمترین نقش مجتمعهای خدماتی بین راهی، هدایت و نظارت بر دخالت انسانها در طبیعت است، به طوری که با ارائه خدماتی همچون تعمیرگاه، توزیع سوخت، کارواش، تعویض روغنی، آشپزخانه، فضای بازی کودکان، جایگاه جمع آوری زباله، دستشویی و … ، از آسیبهای وارده بر محیط زیست جلوگیری میکند. این مجتمعها با جمع آوری، هدایت و تصفیه فاضلاب، به ویژه فاضلابهای شیمیایی و مشتقات نفتی و همچنین جمع آوری زبالهها، از آلودگی مناظر، طبیعت، آبهای سطحی و زیرزمینی میکاهد.
از طرف دیگر این مجتمعها با فراهم آوردن فضای بازی مخصوص کودکان، ایجاد جایگاهی برای طبخ و سرو غذا، ایجاد محلی برای توقف اتومبیل، ایجاد فضای تفریح و تفرج، از هجوم انسانها به داخل طبیعت و فضای سبز جلوگیری میکنند. علاوه بر آن، فضای سبز ایجاد شده در محیط مجتمعهای خدماتی بین راهی، بر زیبایی کل منطقه و روحیه دادن به مسافران و اهالی آن ناحیه تاثیر مثبت خواهد گذاشت.
سخن آخر
بنابراین مجتمعهای خدماتی بین راهی نقش‌های بسیار زیادی در زمینه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، زیست محیطی و حتی نظامی دارند که باعث شده بر ضرورت احداث این مجتمعها بیفزاید. همچنین وجود این مجتمعها در جادهها، علاوه بر آنکه میتواند نقش مهمی در جهت تسهیل مسافرتهای جادهای داشته باشد، عاملی در جهت ایجاد تنوع و رهایی از یکنواختی جاده است و از خستگی مسافران و گردشگران میکاهد. مجموع مسائلی که در این مقاله بیان شد، بیانگر آن است که مجتمعهای خدماتی بین راهی، نقش قابل توجهی در رشد و توسعه پایدار منطقه و حفظ توازن منطقهای ایفا خواهند کرد.
مسافران عزیزی که قصد سفر از جاده تهران قم را دارید و به دنبال یک مجتمع خدماتی بین راهی با امکانات درجه یک هستید، مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی فانوس را به شما پیشنهاد میکنیم تا از خدمات بینظیری که در این مجموعه ارائه میشود، نهایت استفاده را ببرید و سفری عالی را در کنار خانواده و دوستان خود را تجربه کنید.
بدون دیدگاه